Vansummer hev ik my en pår romaans in uns språke köft un wul dår nu recensionen öäver skryven. Dårto skul ik seggen, wat ik almeyn neyn yverige romaanleaserske bün, man dat lever by saak- un vaklitteratuur holde. De romaans lease ik soudännig vöär al vöär de mankeren saaklitteratuur in neddersassisk un ouk van litteratuurweatenskop weyt ik ni veal af. De recensionen beståt dårvöär alleyn uut myne persöönliken indrükke sünder deper analysen, man möäglik sünt dee lykers nüt vöär de eyn or ander. Ümdat ik de böker sülven köft hev, sünt düsse recensionen ni as betaalde reklame or lyks to vorstån. Düt is de eyrste recensioon un en pår meyr sküllet noch volgen.
De kriminaalromaan Oosterfüür van Marlou Lessing is 2015 uutgeaven worden, spealt in en fiktiv (?) middelholsteynsk dörp in de 2010er jåren un löt sik dat genre ”heimaadkrimi” to-ordenen. In dat dörp skeget en pår snaakske saken, en persoon vorswindt un de höyvdpersoon, de junge pasterske Trixi, dee jüst uut Hamborg nå dat dörp totrokken is, vorsöcht tosamen med en pår ander dörpslüde klook to krygen wat sik dår geböärd het. As eyn by en pasterske as höyvdpersoon vorwachten kan, bemöt en by’t leasen vaken betrekkings up kristendoom un bybel. Dat is ni recht myn val, man weer doch vund ik good noog inbunden, dat ik my dår ni dul an stötted hev.
Romaans in plat, dee in uns tyd spealet un junge platsnakken lüde as höyvdpersonen hevvet, sünt rår un alleyn dårvöär valt düsse krimi al positiv up mang al de döäntjesböker med körte vortellings. Richten deit sik düsse romaan (ouk or vöär al?) an leaser|sken, dee in de språke ni sou vast sünt, wårvöär veal wöörde un uutdrükke an de kante blangen den tekst in hougdüütsk öäversetted or vorklård sünt, as in dat bild boaven. Ouk almeyn vorlangt de romaan van en hougdüütskspråkig publikum neyn houge språkkompetens. My het dee dårüm leiders ni veal geaven, ümdat myn höyvdsaaklike motivatioon vöär dat leasen van romaans in neddersassisk is myn vöärråd an wöörde un uutdrükke uut to bouwen. Begünnen platsnakker|sken med hougdüütsken achtergrund köänet düssen romaan avers wis good vöär en togang nå in de neddersassiske litteratuur bruken.
Inholdlik is de romaan steadenwyse wat klisjeehaftig un ni alle personen düchen my sou heyl löyvhaftig, man tominst leyt sik de afloup ni heyl un deyl vöäruutspeen. Nå logikfeylers hev ik ni konkreet söcht, man upvullen is my ouk niks grout in dee richt. Heyl mislükked is dücht my leiders de beskryving van de beiden cirkuslüde, dee sik least, as had de skryverske man eaven deep in de kiste med olde vöäroordeylen öäver varenslüde greapen: butenlandske cirkuslüde, dee sik körteyns an den rand van dat dörp daallåten hevvet, ni plat noch düütsk snakket, in olde afwrakkede cirkuswagens huset un med de anderen dörpbewoaners alleyn up dee manere interageret, wat dee ear deerten by de nåverslüde arger maket. Upto is noch minstens de eyne analfabeet, de beskryving van ear uutseen wekt ni echt vortrouwen un as kroune van allens sünt dee uplätst noch in deveryen involveerd. In en modernen romaan geit sou en unreflekteerd repeteren van negative klisjees eygens ni an. Wy leavet in dat 21. jårhunderd un köänet uns in’t internet informeren, mang ander ouk öäver den aldäägliken rassismus wår düsse lüde ouk vandage noch döär jüst düt slag vöäroordeylen ünder to lyden hevvet. To’n gelük hevvet de scenen med or öäver de cirkuslüde neynen grouten andeyl an de vortelling as heylheid.
Ni recht begreapen hev ik, wårvöär de skryverske dat nöydig vund sou veal lüde to hougdüütsksnakkers to maken un soudännig dat book steadenwyse med sydenwyse dialoogpassagen in meist rein hougdüütsk to vüllen. Dea en romaan heyl in plat de anviseerde hougdüütske leaserskop to dul afskrekken? Positiv vöärheaven kan ik avers, wat see ouk kinder un junge lüde in dat book med eneyn plat snakken löt un uns språke soudännig ni as olde-lüde-snak uut vorleaden tyden man as deyl van den modernen aldag presenteert.
Recht good lyden kun ik de natuurbeskryvings van dat dörp un ümto, man as vrytydsvoagelinteresseerde staek my in’t ouge, wo vaken Marlou Lessing dår heyl unspecifisk van ”voagels” skrivt staads en nauwer species to nömen, un dat see, wän see nauwer de species nöömt, oftins man de hougdüütsken names bruukt. De döärsnidlike leaserskop skal dat avers wis ni veal uutmaken.
Afslutens kan ik vaststellen, wat ik den romaan ni språklik noch inholdlik de grötter neddersassiske/platdüütske litteratuur toreakenen dea, man den lykers grötstendeyls OK to leasen vund. Jüst vöär hougdüütskspråkige büdt dee wis en lichten togang nå de litteratuur in uns språke un kan dårvöär ouk to’n språkenleyren denen.